Veshall: Na duhet një shoqëri që diskuton

Prizreni është qytet multietnik. Si pjesëtar i komunitetit rom, çfarë është Prizreni për dikë nga ky komunitet? Ku qëndron qyteti në jetën e përditshme dhe aktivitetet socio-kulturore?

Ne mirremi vesh shumë mirë me turqit, boshnjakët dhe shqiptarët. Aktivitetet tona kulturore dhe organizatat joqeveritare janë të integruara. Të gjithë më kanë mbështetur mua për të arritur deri këtu. Unë mendoj se mund ta shpjegoj kështu: Kam mësuar shumë nga DokuFest, kam mësuar shumë nga Lumbardhi dhe po mësoj ende. Po kështu, kam mësuar shumë nga Autostrada Bienale, përveç kësaj kam mësuar shumë nga Teatri i Qytetit ‘Bekim Fehmiu’ dhe Teatri Turk ‘Nafiz Gürcüali’. Për shembull, marrëdhëniet tona me këto institucione janë shumë të mira. Dhe me kalimin e kohës arritën në një pikë edhe më të mirë. Shkak për këtë, për mendimin tim, është Prizreni. Ndoshta Prizreni është burimi i cili më mundësoi të ngrihem nga komuniteti rom. Kështu e shoh unë Prizrenin. Sepse ne flasim katër gjuhë të ndryshme në të njëjtën ditë. Dhe ky është një element i rëndësishëm i jetës sonë shoqërore dhe kulturore. Mendoj se mozaiku, dinamika dhe bashkëpunimi në qytet janë shumë të rëndësishme.

Si reflektojnë ndryshimet dhe zhvillimet në qytet në komunitetin tuaj në përgjithësi?

Nga pikëpamja politike, mund të them për të gjitha komunitetet se ne nuk jemi gati të integrohemi në politika të reja moderne dhe kulturore. Sepse ne gjithmonë përpiqemi ta shikojmë progresin dhe integrimin në qytet nga një këndvështrim tjetër. Ne duhet të përpiqemi së pari të jemi kosovarë, pastaj të fokusohemi në komunitetet joshumicë. Ne duhet të fokusohemi në atë që mund të bëjmë për njerëzit dhe qytetin. Mendoj se ky është problemi më i madh i komuniteteve joshumicë dhe kur e them këtë nuk kam parasysh vetëm komunitetin rom. Brezat e rinj duhet të integrohen në politikat moderne, ne duhet të zhvillojmë shembuj të rinj dhe ne vetëm duhet të shohim se çfarë mund të bëjmë për qytetin.

Ka zona ku jetojnë më së shumti komuniteti rom, po ashtu është një lagje e lashtë në Prizren. A mund të themi se në një shkallë komuniteti jeton së bashku, por jeton i ndarë nga komunitetet e tjera në një këndvështrim tjetër? Çfarë do të dëshironit të thoni për këtë?

Për shembull, ‘Terzi Mahalle’ është një shembull i shkëlqyer. Sepse në lagjen ‘Terzi Mahalle’ pothuajse kalon çdo kush. Shumica e njerëzve e kuptojnë ose dinë gjithashtu gjuhën rome. Dhe ajo lagje është shumë e integruar për shkak të vendndodhjes së saj. Sepse ndodhet pikërisht në qendër. Ky është një shembull i mirë në një kuptim pozitiv, këtu mund të shohim se si turqit, boshnjakët dhe shqiptarët janë integruar në të jetuarit së bashku. Por ka edhe një shembull negativ. Komuniteti rom që jeton në lagjen ‘Jeta e Re’ është parë gjithmonë si një nivel më i ulët. Ka probleme ekonomike dhe sociale. Komuniteti rom që jeton atje e ka të vështirë të integrohet. Ata nuk mund të shkojnë në shkollë, nuk mund të marrin pjesë në aktivitete dhe paragjykojnë se mund të diskriminohen. Këtu mund të përmendim dy faktorë. E para është nëna dhe babai, pra prindërit. Ata mund të jenë një nxitje për fëmijët e tyre që të shkojnë në shkollë. Nëse jap një shembull nga vetja: të dy prindërit e mi janë pastrues, por unë jam me diplomë, motra ime është në shkollë pasuniversitare dhe bashkëshortja ime ka mbaruar universitetin. Kështu që familja ime ishte një forcë e rëndësishme shtytëse për ne për të studiuar. Familjet e të gjithëve duhet të inkurajojnë fëmijët dhe të rinjtë e tjerë që të lexojnë dhe të zgjedhin një fushë sipas tyre. Së dyti, duhet të jemi pak të ndjeshëm ndaj tyre, sepse gjithmonë mund të thyhen më lehtë. Për shembull, nëse thuhet diçka për ngjyrën e lëkurës sime, mua nuk më intereson shumë. Por këtu më duhet të theksoj se mënyra ime e të menduarit është ndryshe. Megjithatë, një person që nuk ka mundur të përfshihet me publikun, i cili nuk ka dalë kurrë, thyhet shumë më shpejt.

Pra, si mund të arrijmë në familje me këtë mjet ideologjik? Dua të them, si mund ta rrisim këtë ndërgjegjësim në familje?

Këtu duhet së pari të kërkojmë një rrugë të mirë ligjore. Në një mënyrë të mirë, dua të them që ne duhet të gjejmë një mënyrë për të shpjeguar detyrimin dhe nevojën e tyre për arsimim. Ka pasur sugjerime të tilla si shkurtimi i përfitimeve sociale nëse fëmija nuk janë në shkollë. Mund të duket si një diktaturë, por mendoj se do të ketë rezultate pozitive në planin afatgjatë.

Arsimi i detyrueshëm duhet të jetë më i rreptë për komunitetin tonë, duhet të jetë prioritet. Folëm për Prizrenin; këtu Prizrenin mund ta shohim si shembull të mirë. Por kur shkojmë në Graçanicë, Fushë Kosovë apo Gjakovë, shohim se komuniteti rom është në një situatë të rëndë. Përsëri, unë do të jap një shembull nga vetja. Gjithmonë mendoja se ishte e ekzagjeruar kur dëgjoja problemet. Kur shkova në ‘Plementina’ për një xhirim filmi, e kuptova këtë; ne jemi shumë mirë në Prizren, por gjetiu situata është shumë e rëndë. Fëmijët nuk kanë këpucë… Arsimi është i tmerrshëm, nuk kanë punë. Mendoj se media luan një rol të mirë për ne, por duhet të zgjerojë rrjetin e saj dhe të ofrojë më shumë informacion.

Po mediat rome? Cilat janë, a preferohen? A keni përmbajtjen tuaj?

Është Radio Romano Avazo. Publikimi më i rëndësishëm i yni. Përmbajtja e lajmeve dhe programet organizohen me tema si ekonomia, shëndetësia dhe nevojat sociale. Sidoqoftë, nuk do të gjeni studime të bazuara në kërkime. Kjo është e meta jonë. Është edhe RTK-ja. Por edhe ai ka standardet e veta. Për shembull konkretisht nuk ka asgjë për politikë kritike. Nga ana tjetër, kjo lehtëson keqpërdorimin. Mungesa e mediave kritike është një problem i madh për të gjitha komunitetet. Mendoj se duhet të fokusohemi në këtë. Përmbajtja kritike dhe e bazuar në kërkime duhet t’i prezantohet publikut. Mendoj se ky problem ekziston edhe tek boshnjakët dhe turqit. Ky do të jetë gjithmonë një problem. Romano Avazo që përmenda ka një program në ditë, ndërsa RTK ka një episod 10 minuta në ditë. Kjo nuk mjafton. Unë kam punuar më parë në radio. Pritshmëritë janë të zanokisht që transmetimi të jetë i plotë.

Më pas filluam të ndërmarrim disa hapa, si trajnimi se si të ndajmë lajmet. Ne ftuam mysafirë. Mes tyre ishin presidentë dhe deputetë. Ne bënim kërkime për problemet dhe i pyesnim ata. Ne e realizuam këtë në formën e katër programeve në muaj. Pastaj thjesht mbeti ashtu. Donacionet dhe problemet ekonomike të kufizojnë. Kjo është arsyeja pse ne duhet të përqendrohemi shumë në këtë çështje.

Pra, a ka kuadro?

Kuadro mund të jetë gjithmonë edhe më profesional, por ka kuadro për të krijuar një sfond, për të hedhur një hap. E dini, tani ka shumë universitete. Në komunitetin tonë ka të diplomuar në fushën e komunikimit. Pra, ne kemi një kuadro me të cilin mund të punojmë.

Do të doja të përmendja ngjarjet që vijnë në rendin e ditës pas ndonjë dite të veçantë ose anasjelltas.

Ato publikohen në Facebook. Për shembull, herën e fundit që ka pasur një sulm, kam bërë një deklaratë për mediat, ka qenë në axhendën e medias për disa ditë dhe më pas është harruar. Ai incident është ende në gjykatë dhe besoj se proceset gjyqësore duhet të funksionojnë pak më shpejt. Kjo është mënyra e vetme për t’u bërë shembull ose për të treguar diskriminimin. Duhet të sigurohet një koordinim i mirë dhe duhet dhënë mesazhe për të gjithë në nivelin më të lartë për të shmangur incidentet e tilla.

Të gjithë qytetarët kanë të drejtë të marrin pjesë në proceset e qeverisjes së qytetit. Në çfarë mase merr pjesë komuniteti juaj në vendimmarrje në këtë pikë? Deri në çfarë mase arrihen kërkesat e tyre dhe merren parasysh?

Fokusi në qytet ka qenë gjithmonë i dobët për ne. Sepse fokusi i popullit tonë ka qenë gjithmonë parlamenti. E drejta për të marrë pjesë në proceset e menaxhimit në qytet gjithashtu ndryshon sipas kryetarit. Kemi bërë punë të mira me kryetarin Mytaher Haskukën, por nuk mund të them asgjë për momentin. Është shumë herët për të thënë diçka. Sepse kur ndryshon ministri, ne ende nuk jemi demokratikisht të gatshëm që politika e institucionit të ndryshojë. Kur ndryshon pozicioni ne do të shohim se kush do të vijë, ose emrat afër tij. Për shembull, tre kryetarë kanë ndryshuar në më shumë se 10 vite, por kërkesa jonë për gjuhën zyrtare ende nuk ka marrë ndonjë përgjigje. Në fakt, nuk ka asnjë përgjigje se nëse duhet të bëjmë ne diçka për këtë proces. Personalisht nuk po them se problemi është tek kryetarët. Megjithatë, institucioni ende nuk është i gatshëm të pranojë kritikat si pjesë e komunitetit. Gjithmonë na jepen 2-3 mijë euro ndihma kulturore dhe pastaj thonë “gjejani vetes zgjidhjen”. Fuqia më e madhe për ne është tek organizatat joqeveritare. Sepse në këto organizata po bëhen punë të mira. Sidomos në fushën e arsimit. Ambasada Gjermane jep mbështetje të mirë ekonomike si dhe Ambasada e Zvicrës në fushën e kulturës.

Le të vijmë te arsimi. Cili është sfondi arsimor, mundësitë arsimore, të mirat dhe të këqijat e komunitetit romë në Prizren? Cilat janë preferencat e të rinjve romë pas shkollës fillore dhe të mesme?

Ka pasur përparim në 20 vite. Nuk dua të jem pesimist. Unë e shoh pak më ndryshe. Ka progres të mirë për qytetarin/en. Në vitin 2001 kishte vetëm një student rom. Tani numri i të diplomuarve është shumë më i lartë. Mendoj se ky është një progres për një periudhë njëzet vjeçare. Kemi rritur fëmijë të mrekullueshëm, kemi të rinj të mrekullueshëm. Ka nga ata që kanë mbaruar arsimin universitar dhe nga ata që kanë një diplomë master. Organizatat joqeveritare kanë bërë shumë punë të mirë. Për shembull, ‘Nevo Koncepti’ ka bërë shumë punë të mirë në 20 vite. Së bashku me Osman Osmanin, Nevo Koncepti i dha maksimumin në zhvillimin e arsimit – arsimit parashkollor, shkollave fillore. U përfshinë mësime shtesë. Puna u bë në koordinim me Drejtorinë e Arsimit. Situata është duke u përmirësuar, por OJQ-të e zhvilluan këtë proces. Besoj se do të arrijë në vende edhe më të mira. Tani të gjithë e shikojnë arsimin si përgjegjësi. Por ne duhet të përqendrohemi në zonat rurale.

Do të doja të prekja aktivitetet kulturore të komunitetit tuaj. Mund të na thoni çfarë po ndodh, çfarë po bëhet, çfarë vështirësish përjetohen?

Në këtë kuptim, mendoj se Prizreni është në një pozitë shumë të mirë jo vetëm në Kosovë por edhe në rajon. Kemi punë të mira. Kemi punë të mira në teatër, kemi koncerte. Jemi anëtarë të Rrjetit të Shoqatave Kulturore (RrOK). Kemi punë shumë të mira me DokuFest, Lumbardhin dhe Autostrada Bienalen. Benjamin Menekshe, një regjisor i ri, xhiroi një film të quajtur ‘Bajrako.’ Ai film u shfaq në DokuFest, pastaj filmi u shfaq në Berlin. Unë kam qenë aty si zëvendësministër. Në këtë pikë, ne po bëjmë një progres shumë të mirë. Por gjithashtu duhet t’i zhvillojmë kapacitetet me mbështetje dhe duhet të mendojmë se si mund të krijojmë punë të ngjashme dhe si mund t’i përmirësojmë dhe të ndërmarrim hapa.

Disa i shohin çështjet kulturore si të kota, disa i konsiderojnë një pasuri të rëndësishme dhe për një pakicë, trashëgimia dhe kultura janë elementi më i rëndësishëm i ekzistencës së tyre. Mendoj se Prizreni është një vend shumë i mirë dhe do të jetë shumë më i mirë në një kohë të shkurtër. Ka kapacitete, ka mundësi, vetëm duhet të shikojmë të rrisim më shumë të rinj në fushat kulturore dhe akademike. Ne duhet të përmirësojmë kapacitetin tonë akademik.

Ka probleme ekonomike. Koncertet, folklori, orkestrat kanë nevojë për mbështetje ekonomike për të ruajtur qëndrueshmërinë dhe për të mbajtur ekipet së bashku. Për shembull, është një grup që i di këngët lokale 200-vjeçare. Nga familja ime, ‘Orkestra Veshall’, e cila vazhdon në kuadrin e ‘Durmish Asllano’, vazhdon të kontribuojë në kulturë. Mbështetja financiare, energjia dhe kapacitetet janë të nevojshme për të siguruar qëndrueshmërinë e tyre dhe ato nuk po gjejnë zgjidhje kurrë. Për shembull, gjatë periudhës së një koncerti, shkëputen plotësisht nga teatri dhe veprat e tjera dhe fokusohen vetëm aty. Kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë për ngritjen e kapaciteteve, duke përfshirë mbështetjen financiare. Duhet të krijojmë një strukturë. Për shembull, ne duhet të forcojmë kapacitetet e menaxhimit, të tilla si një koncert ose një shfaqje çdo vit. Kohët e fundit ka pasur një regjistrim, por ne duhet ta hulumtojmë dhe ta dokumentojmë përsëri. Një nga gjërat më të mëdha që bëjmë është që Terzi Mahalla pas dy-tre muajsh të hyjë në listën e mbrojtjes së trashëgimisë kulturore të Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sporteve. Mendoj se këta shembuj duhet t’i përfshijmë në këngë dhe aktivitete kulturore. Dhe ne duhet të dokumentojmë kulturën rome.

Mund të bëhet diçka edhe me fonde shumë më të vogla. Por këtu është e rëndësishme të sigurohet qëndrueshmëria. Menaxhimi operativ, shpenzimet administrative rriten shumë për të organizuar një event. Nëse nuk ka mbështetje nga Ministria apo mbështetje nga ambasadat, mendoj se do të përballemi me një rrezik të madh për sa i përket qëndrueshmërisë. Nuk e di si mund të mbijetojë, sepse nuk mund të flasim për mobilizim institucional dhe infrastrukturë.

Si është komuniteti juaj për sa i përket marrjes së informacionit dhe transaksioneve në institucione?

Në çdo institucion duhet të kujdesemi për lehtësimin e komuniteteve. Sepse integrimi zhvillohet shumë më mirë kur është dikush nga komuniteti. Në gjykatë ka disa pastruese dhe një gjyqtar nga komuniteti rom. Ka edhe pak njerëz që punojnë në departamentin e policisë, por ne duhet ta zhvillojmë këtë. Ka njerëz që kanë mbaruar arsimin dhe duhet të punojnë në këto institucione. Përsëri, mund të them se OJQ-të bëjnë punën më të madhe. USAID-i ka mbështetje të mirë për integrimin e komunitetit.

Qasja në informacion është një nga problemet tona më të mëdha. Fatmirësisht jemi në Prizren, nëse nuk dimë një gjuhë, disi flasim tjetrën. Sido që të jetë, ka një mënyrë. Por dikush që nuk njeh asnjë nga këto gjuhë, ka problem me aksesin në ndonjë institucion. Ata nuk mund të bëjnë asnjë veprim në asnjë institut, shohim që nuk e dinë gjuhën ose renditin gjuhët zyrtare dhe e mbyllin dialogun. Një individ nga komuniteti romë që nuk i flet këto gjuhë duhet të marrë me vete dikë për ta ndihmuar në këtë çështje.

Le të flasim për punësimin, a mund të na tregoni për problemet e komunitetit tuaj në këtë pikë?

Nëse veproni sipas ligjit, papunësia mund të ulet në një nivel shumë të mirë. Deri më tani thuhej gjithmonë se romët nuk kanë arsim dhe nuk mund t’i punësojnë. Tani kanë! Por përsëri, ne nuk na marrin në punë për shkak të justifikimeve. Bashkëpunimi ndërmjet pushtetit qendror dhe atij lokal duhet kërkuar në parlament. Për mendimin tim, është e nevojshme t’u ofrohen lehtësi komuniteteve kur hapen konkurset. Nuk po them diskriminim pozitiv. Nëse një institucion nuk ka asnjë komunitet rom, një anëtar i komunitetit rom duhet të ketë përparësi. Sepse kështu thotë ligji. Kur bëhet fjalë për arsimin dhe referenca, këtu po flas për një prioritet, nuk po them diskriminim pozitiv. Askush nuk e shikon nga kjo perspektivë dhe rruga drejt intervenimeve hapet. Nuk duhet t’i lëmë vend intervenimeve, sepse kur një politikan apo një individ përfshihet në intervenime, i jep një goditje edhe komunitetit. Duhet të ketë rregullim të përhershëm ligjor. Askush në kuvend nuk guxoi të ngre dorë për këtë çështje, ose ta bëj një pyetje apo një diskutim. Puna e bërë për të fituar vetëm pikë do të jetë e pasuksesshme. Ekspertët duhet të bëjnë një hulumtim për një zgjidhje, ne duhet të shikojmë se si mund ta zgjidhim këtë problem në mënyrën më të mirë. Më pas, ky problem i komuniteteve duhet të trajtohet me kujdes. Për mendimin tim, pushteti qendror dhe lokal duhet të bashkëpunojnë në hapat që do të ndërmerren në lidhje me komunitetet.

Për shembull, kur hapet konkursi për infermierë në qendrat shëndetësore në Prizren, prioritet duhet t’u jepet infermierëve romë sepse nuk ka asnjë infermier romë atje. Nga ky këndvështrim, ne mund ta mbyllim atë boshllëk dhe të zvogëlojmë parregullsitë. Duhet të veprohet sipas ligjit.

Sipas raporteve të organizatave ndërkombëtare dhe disa politikanëve që kam pyetur, kjo kuotë ende nuk është e qartë?

Mendoj se dihet mirë, por injorohet kinse nuk dihet. Ne bëmë një kërkim në radio. Nëse ka njëqind të punësuar, 20 ose 30 për qind e tyre duhet të jenë nga komunitetet joshumicë. Por kjo temë është lënë mënjanë gjithmonë. Duhet të shikohet çështja, ndoshta ata vërtet nuk e dinë. Megjithatë, edhe nëse nuk dihet, Ministria e Zhvillimit Rajonal nuk e ka të vështirë të organizojë një trajnim për këtë temë. Mund të vazhdohet në këtë mënyrë.

Hulumtimet tregojnë se sektori privat është në një pozitë shumë më të mirë se sa sektori publik. Numri i të punësuarve në sektorin privat nga grupi ynë është mjaft i lartë.

Pra a është në shkallë të kënaqshme?

Mendoj se është e kënaqshme. Ka shumë punëtorë në sektorin privat. Sigurisht se sa të mira janë pozicionet është e diskutueshme. Por kur shikojmë punësimin, ata janë aty dhe kjo mbyll një boshllëk punësimi. Dhe ndoshta do të bëhet edhe më mirë kur ligji i pagave të hyjë në fuqi. Por sektori privat është në një pozitë më të mirë se sektori publik dhe integrimi i komuniteteve është gjithashtu shumë i mirë.

Sejnur, e kemi përmendur edhe më parë, do të doja të hyja sërish në çështjen e diskriminimit. Si mund ta luftojmë diskriminimin?

Mendoj se ka diskriminim dhe do të vazhdojë të ketë. Ne kurrë nuk mund ta heqim diskriminimin, racizmin dhe fashizmin nga jeta jonë. Por është e rëndësishme që fillimisht të luftojmë me veten dhe më pas me të tjerët. Duhet të kemi kujdes që të mos biem në këtë gropë. Ne duhet të tregojmë se mund të bëjmë gjëra të mëdha kur na jepet një shans. Për shembull, unë kam qenë zëvendësministër për 15 muaj. Një nga punët e mia më specifike në Ministri ishte pjesëmarrja në aktivitetet e komuniteteve jo-rome. Kur them jo-rome, shkova në aktivitete shqiptare, turke, boshnjake dhe u tregova atyre se një i ri nga komuniteti rom mund të marrë pjesë në ngjarje të tilla dhe të kryejë detyrat e tij si zëvendësministër siç duhet.

Duhet të përmirësojmë mentalitetin tonë. Askush nuk zgjedh se si do të vijë në botë, nuk mund ta zgjedhë. Kemi ardhur në këtë botë dhe nuk duhet të dorëzohemi për shkak të përkatësisë etnike. Diskriminimi ka ekzistuar, ekziston dhe do të vazhdojë të ekzistojë. Diskriminimi mësohet nga familjet dhe rrethi.

Si mund të tregojmë se dikush nga një komunitet tjetër mund të bëjë punë të mirë si për komunitetin ashtu edhe për vendin?

Fëmijët në shkolla mund të demoralizohen. Ka fjalë tipike diskriminuese dhe nënçmuese, dhe duke qenë të vetëdijshëm për to, ne mund të jemi të ndjeshëm ndaj një diskriminimi të tillë për fëmijët tanë. Duhet të kemi kujdes që fëmijët tanë të mos paragjykohen kur vijnë fjalë të tilla diskriminuese. Ndonjëherë fëmijët që përjetojnë një diskriminim të tillë në moshë të re mund të fillojnë të izolohen. Nuk dëshiron të shkojë në shkollë, nuk dëshiron të marrë pjesë në aktivitete të tjera. Mësuesit/et gjithashtu kanë për detyrë t’i mësojnë fëmijët rreth ndjeshmërisë dhe se si t’i thyejnë paragjykimet.

Pra, a mund të flasim për ndonjë problem apo probleme brenda vetë komuniteteve?

Ka dhe do të vazhdojë të ketë. Ne ende nuk mund ta imagjinojmë se mund të bëjmë shumë më tepër e gjithmonë duam të jetojmë në guaskën tonë. Ky është problemi më i madh në komunitet. Kur mbajmë një pozicion ose bëjmë një punë, ne duam të punojmë vetëm për komunitetin tonë. Sigurisht që do të kemi ndjeshmëri ndaj komunitetit tonë, por ne jetojmë në Kosovë. Kosova është për të gjithë ne. Kontributi për Kosovën është shumë më i vlefshëm sesa kontributi i thjeshtë për komunitetin tonë. Ka probleme të mëdha. Probleme që individët e shëndetshëm dhe brezat e rinj nuk do t’i pranojnë dhe nuk kanë bazë. Ka probleme sepse ne nuk mendojmë se jemi në shërbim të komunitetit, duam gjithmonë që komuniteti ynë të ketë nevojë për ne. Kur bëjmë këtë dallim, ne e shikojmë atë nga një këndvështrim shumë i ndryshëm. Kur vijmë në një pozicion, nuk shikojmë kurrë shërbimin e tyre, supozojmë se jemi shefi i tyre. Por besoj se këto probleme do të rregullohen, sepse gjeneratat e reja dhe kuadrot e reja po përmirësohen. Në dhjetë vite besoj se do të arrijmë një nivel shumë më të mirë. Kuadrot e deritanishme duan të vazhdojnë me atë që kanë mësuar, por gjeneratat e reja janë më moderne dhe më të afta. Ata mendojnë se kështu mund të mbrojmë komunitetin tonë. Sigurisht që do të punoni për komunitetin tuaj, por gjithashtu duhet ta hapni mendjen pak. Pasi të zgjidhen këto probleme, duhet të përfshijmë arsimin kritik në shkolla. Me këtë, edhe diskutimet tona arrijnë në një nivel më të mirë. Ne përpiqemi të jemi pjesë e kritikës së Sokratit ndaj demokracisë. Ne mendojmë se dikush do të jetë menaxher dhe të gjithë të tjerët janë thjesht individë të zakonshëm. Ne duhet të formojmë një shumicë që mund të diskutojë se çfarë është më e shëndetshme për ne. Mendoj se në një kohë të shkurtër do të arrijmë një mendim dhe diskutime më të shëndetshme. Sepse mungojnë debatet publike. Kur mungojnë debatet publike në të cilat mund të merr pjesë populli, nuk di se çfarë të them.

Së fundi, doni të thoni diçka, të prekni një temë që nuk e kam përmendur unë?

Mund të shtoj vetëm se këtyre lloj intervistave duhet t’i jepet më shumë hapësirë për të folur si për aspektet pozitive ashtu edhe për ato negative. Jo vetëm në 8 Prill apo kur jemi të diskriminuar dhe të sulmuar. Besoj se ka gjëra pozitive dhe negative, që duhet t’i flasim.

Intervistë: Suer Celina

“Ky shkrim përkrahet nga programi i Fondacionit Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF) ‘EJA Kosovë’, bashkëfinancuar nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC), Suedia dhe Qeveria e Dukatit të Madh të Luksemburgut.”