Bisedimet mes Kosovës dhe Serbisë po vazhdojnë me një model në të cilin Bashkimi Evropian luan një rol lehtësues. Marrëveshja e synuar në bisedimet e nivelit më të lartë politik tregon sërish një proces, jo një rezultat përfundimtar. Ky proces titullohet “Marrëveshja drejt normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”.
Kryeministri i Kosovës Albin Kurti dhe presidenti serb Aleksandar Vuçiç u takuan në Bruksel më 27 shkurt. Takimi u zhvillua me pjesëmarrjen e Përfaqësuesit të Lartë të Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Josef Borell dhe të dërguarin special të BE-së për dialog, Miroslav Lajçak. Më parë, të dy krerët u takuan veçmas me Gabriel Escobar, të dërguarin special të Shteteve të Bashkuara për Ballkanin Perëndimor dhe me shefin e diplomacisë së BE-së Josef Borell. Nuk ka pasur rezultat përfundimtar nga ky takim i nivelit të lartë ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, por është bërë progres. Nuk ka pasur asnjë nënshkrim të propozim-marrëveshjes nga plani i njohur “franko-gjerman” të Bashkimit Evropian, por të dyja palët kanë dhënë mesazhe pozitive për takimin.
Palët janë ende larg për një marrëveshje përfundimtare
Kryeministri Albin Kurti në një deklaratë pas takimit në Bruksel ka thënë se është i gatshëm të nënshkruajë marrëveshjen e propozuar nga Bashkimi Evropian. Por, Kurti ka deklaruar se nuk ka nënshkruar për shkak se nuk ka nënshkruar as pala serbe. Duke vënë në dukje se ka pasur bisedime pozitive, kryeministri Kurti duke iu referuar marrëveshjes tha; “Siç e thashë edhe më parë, kjo gjendje krijon një bazë të mirë për negociata të mëtejshme”.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiç ka konfirmuar se Kurti ka dashur që ky dokument të nëshkruhet, por kjo nuk ka ndodhur. Duke thënë se ishte një takim i vështirë, Vuçiç tha se para së gjithash është theksuar domosdoshmëria e zbatimit të marrëveshjeve të dakorduara më parë. Vuçiç tha se këtu përfshihet edhe Bashkimi i Komunave Serbe dhe se Kurti ende nuk është i gatshëm ta pranojë këtë. Edhe pse në tekstin e marrëveshjes ka rregullore për zyrtarizimin e statusit të Kishës Ortodokse Serbe në Kosovë, kjo nuk i referohet konkretisht Bashkimit të Komunave Serbe.
Çfarë përfshin propozimi i marrëveshjes së BE-së?
Marrëveshja, e cila u mbështet edhe nga Shtetet e Bashkuara dhe doli si propozim nga Bashkimi Evropian, parashikon normalizimin e marrëdhënieve mes dy vendeve në bazë të barazisë. Teksti i marrëveshjes, i cili përbëhet nga 11 nene, duket se është një udhërrëfyes për një marrëveshje përfundimtare normalizimi. Megjithatë, përfshihet progres në krahasim me marrëveshjen kryesore me të cilën filloi dialogu dhe një përkushtim për zbatimin e të gjitha marrëveshjeve të nënshkruara në dialogun e mëparshëm.
Çështja më e rëndësishme për Kosovën mund të shihet pozicionimi i vendit si shtet i barabartë. Në kuadër të kësaj marrëveshjeje, e cila pritet të nënshkruhet janë paraparë këto tema: pranimi i ndërsjellë i të gjitha dokumenteve dhe simboleve, përfshirë edhe pasaportat mes dy vendeve;
pozicionimi i të dy vendeve si vende të barabarta sovrane; njëri të mos përfaqësojë tjetrin në arenën ndërkombëtare si dhe Serbia të mos e kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare.
Takimi i radhës është planifikuar për 18 Mars
Takimi i radhës mes liderëve pritet të mbahet në Maqedoninë e Veriut më 18 mars. Nëse marrëveshja e propozuar nënshkruhet, atëherë do të funksionojë procesi ligjërisht i detyrueshëm i normalizimit të marrëdhënieve. Prandaj, marrëveshja, e cila pritet të nënshkruhet brenda një kohe të shkurtër, nuk do të përfaqësojë një marrëveshje përfundimtare mes dy vendeve, por rrugën drejt normalizimit të marrëdhënieve.
Pavarësisht zërave kritikë nga pala kosovare, marrëveshja shihet gjithashtu si një hap drejt njohjes reciproke. Megjithatë, përkushtimi për zbatimin e të gjitha marrëveshjeve të nënshkruara në të kaluarën në kuadër të dialogut duket se është problemi kryesor i qeverisë Kurti, pasi që përfshin themelimin e Bashkimit të Komunave Serbe. Nga pala serbe, pavarësisht qeverisë së djathtë të përfaqësuar nga Vuçiç, opozita pro ruse e djathtë dhe nacionaliste, e cila është mprehur prej vitesh, tashmë ka filluar ta shpallë “Vuçiçin tradhtar”. Opozita e djathtë serbe, e cila e konsideron marrëveshjen jokushtetuese, tregon se do të reagojë në mënyrë agresive. Nga ana tjetër, kryeministri Kurti vazhdon diskursin e tij politik se Bashkimi i Komunave Serbe nuk mund të krijohet me pushtet ekzekutiv, ndërsa presidenti serb Vuçiç deklaron se nuk do ta njohin Kosovën dhe nuk do ta lejojnë që të bëhet anëtare e Kombeve të Bashkuara.
✎ Esin Muzbeg
