Gazetari me përvojë Enis Tabak deklaron se shtypi turk i Kosovës nuk është në nivelin e dëshiruar dhe se faqet ekzistuese të lajmeve nuk mund të forcojnë stafin e tyre dhe të caktojnë gazetarë në terren për shkak të vështirësive financiare.
Enis Tabak punon si gazetar që nga viti 1999. Tabak, i cili e filloi gazetarinë në gazetën “Yeni Dönem”, më vonë punoi me shumë agjenci të lajmeve me bazë në Turqi dhe në Radio Televizionin e Kosovës (RTK). Me Tabak-un biseduam për shtypin turk të Kosovës, gazetarinë dhe problemet në Prizren.
Cilat janë sfidat e gazetarisë në Prizren?
Në Prishtinë ndiqet agjenda e vendit. Në Prizren ndjekim çështjet lokale. Megjithatë, nëse shikojmë nga këndvështrimi i komunitetit turk të Kosovës, ky rajon është vendi më i frekuentuar nga popullata turke. Shumica e aktiviteteve dhe shoqatave kulturore janë këtu. Këtu janë selitë e partive politike. Prandaj, Prizreni është një rajon i rëndësishëm për mediat turke.
Gazetaria ka sfidat e saj, sigurisht. Është në natyrën e punës, e dini, nuk ka asnjë mundësi që të gjithë të jenë të kënaqur. Është një qytet i vogël dhe një vend ku jetojmë bashkë dhe të gjithë njihemi. Çdo lajm që bëj, dikush gjen mundësinë të kritikojë kudo që është. Mbaj mend që në atë kohë më përzunë nga ndërtesa e partisë për shkak të artikullit “Kthesë nga Ministria” në gazetën e parë që punoja. Në një qytet të vogël, ju ndiqni aktualitetin e një komuniteti të caktuar, shkruani lajme, kështu që takoni të njëjtit njerëz pothuajse çdo ditë. Personat me të cilët duhet të jeni gjatë gjithë kohës, sigurisht që nuk mund t’ju bëjnë presion, por ata mendojnë se kanë krijuar mjaftueshëm afërsi me ju për të kritikuar çdo lajm që bëni. Nuk janë të hapur ndaj kritikave. E ju duhet të punoni me të njëjtit njerëz për shumë vite. Sepse në vendin tonë, qoftë parti politike apo shoqatë, njerëzit nuk duan të largohen lehtë nga pozitat e tyre. Ju keni 20 vjet që punoni me të njëjtit njerëz ose të njëjtin mjedis. Kur këta njerëz janë në të njëjtën pozitë gjatë gjithë kohës, nuk i presin mirë lajmet nga të cilat kritikohen.
Nga ana tjetër, nuk kishte diçka të tillë si media sociale në të kaluarën. Andaj, gazetari e bënte lajmin në gazetë. Por sot, të gjithë kanë një telefon dhe të paktën një llogari në rrjetet sociale. Pothuajse të gjithë, me vetëdije apo pa vetëdije, futen në gazetarinë qytetare. Ndodh një ngjarje, incizohet në një celular dhe dërgohet në mediat lokale të lajmeve. Dhe befas ne fillojmë t’i shohim ato imazhe kudo. Në fusha të ndryshme, njerëz të ndryshëm ndonjëherë shkojnë drejt përcaktimit të aktualitetit të vendit. Duket sikur e ka marrë përsipër këtë detyrë. Ne gazetarët duhet të jemi më të kujdesshëm në këtë proces.
Bëmë një hyrje për shtypin turk, por a është shtypi turk në një pikë të dëshiruar?
Jo, për fat të keq nuk është aspak në një situatë të dëshirueshme. Në fakt, nuk mendoj se ky profesion mund të ushtrohet plotësisht nëse lajmi nuk publikohet në gazeta të shtypura. E dini, për shumë vite ekzistonte gazeta ‘Tan’. Sot, kur i shikojmë faqet e asaj gazete, mund të mësojmë nga periudha në periudhë, vazhdojmë të marrim shumë informacione. Ai lë pas një arkiv. Pastaj është ‘Yeni Dönem’. Ne shtypëm afërsisht 300 kopje. Mund të shqyrtohen edhe botimet e kësaj gazete. Por kur bëhet fjalë për dixhitalin, nuk kam shumë besim. Kur ka një gabim, është shumë e lehtë të fshihet, e përmbajtja mund të ndryshohet.
Janë tre portale lajmesh. Ata po përpiqen të shkruajnë mbi rendin e ditës me mjetet e tyre aktuale. Për shkak të situatës së tyre aktuale ekonomike, ata nuk kanë gazetarë në teren për t’i ndjekur lajmet. Mirëpo, nevojitet mbështetje ekonomike, prandaj, mendoj se mund ta dëgjojmë më mirë zërin e shoqërisë nëse ata mund ta angazhojnë stafin e tyre dhe të kenë gazetarë në terren. Do të doja që këto faqe t’i kushtonin vëmendje edhe gjuhës turke që përdorin. Një buxhet i caktuar jepet nga Kryeministria, nuk e di se sa mund të përfitojnë. Mendoj se ata duhet të fokusohen më shumë në burimet ekonomike për të zhvilluar stafin e tyre. Në këtë mënyrë, unë mendoj se mund të përmirësohet.
A është e mjaftueshme koha e ndarë në RTK?
Derisa mu anulua kontrata vitin e kaluar, punova në shërbimin e lajmeve turke në RTK për 14 vjet, nga jashtë. I kam ndjekur të gjitha zhvillimet në Prizren dhe Mamushë. Ne kemi një buletin 15-minutësh dhe një rubrikë reviste javore. Në periudhën 1 orëshe të dhënë në RTK 2, kolegët po e bënin punën e tyre. Me sa di unë nuk ka transmetime në RTK 2. Në RTK 4 ka, por kjo është një herë në javë. Por edhe koha e transmetimit ndryshon. Për shembull, nëse atë ditë ka një ndeshje futbolli, koha e transmetimit mund të shtyhet ose kur ka një situatë të jashtëzakonshme në Parlament, ai transmetim mund të anulohet plotësisht. Prandaj, mund të flasim për mangësitë e tij. Në fakt, siç e dini, në radion e RTK-së ka një transmetim turk. Edhe pse ka ekipe të ndara, ajo del në transmetim në të njëjtën kohë. Por, është një kohë e kufizuar, mund ta pyesni veten më duhet të shikoj televizor apo të dëgjoj radio gjatë kësaj kohe. Më duhet të nënvizoj se edhe koha e dhënë është shumë e shkurtër.
Meqenëse në lajmet kryesore në RTK ka mungesë të kamerave, lajmet që kërkojnë monitorim nga Kryeministri përkthehen dhe përgatiten për transmetim. Gjatë kohës që kam punuar kam ndjekur pothuajse të gjitha aktivitetet në terren, si në Prizren ashtu edhe në Mamushë. Për shkak se punoja nga jashtë, më duhej t’i bëja 20 lajme në muaj, ose një për çdo transmetim, për t’u siguruar që mund të merrja një rrogë. Nëse nuk do të kishte intervistë në këto lajme, do të më shkurtohej edhe rroga. Prandaj nuk kam pasur kurrë mundësi të përkthej lajme. Kolegët në qendër gjithashtu mund të dalin në terren nëse mund të gjejnë një kamerë. Por ka nevojë për gazetarë në terren.
Në këtë institucion më është anuluar kontrata e punës pas 14 vitesh. Veçse është mjaft e gjatë për të punuar si staf me kontratë. Papritmas mbeta bosh. Çdo ditë përgatisja lajme, intervista, xhirime, montazhe dhe zërimin dhe i dorëzoja gati për transmetim. Megjithatë, unë e dashuroj profesionin tim dhe vazhdova të ndjek lajmet, pastaj kalova në “Demirören Haber Ajansı” dhe “Tek Rumeli”, nga Turqia. Kam bërë vlerësime për kanalet televizive dhe kam prodhuar lajme për shtypin vendas këtu. Në fakt, mendoj se ka një çmenduri diku në gazetari. Madje kam përpiluar lajme prej vitesh pa pasur të ardhura në disa vende.
Prej vitesh keni ndjekur shumë lajme në terren, keni bërë shumë intervista. Cili është problemi më i spikatur që shihni dhe po përjetoni?
Ne duhet të kuptojmë se nuk mund ta mbështesim shtypin turk në mediat sociale.
Ne gazetarët duhet të veprojmë duke pasur parasysh të ardhmen. Në të ardhmen, duhet të lëmë punë që mund të citohen si burim për kërkime dhe studime tezash. Siç thashë edhe më parë, presioni është shumë i rëndësishëm. Ne mund të konsiderojmë ta arkivojmë këtë për të ardhmen.
Le të shkojmë te çështjet tjera. Mendoj se arsimi është çështja më urgjente me të cilën duhet të merremi. Cilësia e arsimit duhet të përmirësohet. Ka kuadro të kualifikuara, mangësitë e tyre dhe barrierat përballë duhet të hiqen. Punësimi dhe kultura janë gjithashtu të rëndësishme, por mendoj se duhet t’i jepet prioritet arsimit. Besoj se në këto çështje duhet të fokusohen organizatat joqeveritare dhe veçanërisht politikanët. Ka punë të mira inkurajuese, por nuk mjaftojnë, duhen planifikime për të ardhmen.
Intervistë: Suer Celina
“Kjo intervista përkrahet nga programi i Fondacionit Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF) ‘EJA Kosovë’, bashkëfinancuar nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC), Suedia dhe Qeveria e Dukatit të Madh të Luksemburgut.”
