T’i shkollosh të gjithë ishte një nga synimet më të mëdha të shekullit të 20-të. Sot kryesisht kjo ka ndodhur. Edhe pse shkrim-leximi mbetet ende një problem në disa vende afrikane si dhe në disa vende të Azisë Jugore dhe Juglindore, të qenit në gjendje për të lexuar një tekst nuk është më problem për botën në përgjithësi. Por sot, ky kuptim është përballur me një sfidë shumë më të madhe: të mos kuptosh atë që lexon! Ta kuptosh atë që lexon, përfshin gjithashtu leximin e shkrimin e saktë, kjo përfshin marrëdhënien me mjedisin social, politik dhe ekonomik ku jetojmë dhe zbatimin e saj në jetën tonë. Në fund të fundit, jeta është çështje perceptimi dhe zbatimi. Kryesisht, ne përmes medias perceptojmë gjithçka që lidhet me rendin, në të cilën pushtetet politike përzihen me ideologjitë.

Nëse ka problem në perceptim dhe interpretim, ka problem edhe në praktikë. Ndryshe, edhe sikur të mbahen zgjedhje të lira në shumë vende të botës, nuk mund të shpjegohet pse njerëzit e paarsimuar mund të zgjedhin qeveri që zhvillojnë politika kundër tyre. Shpjegimi më i arsyeshëm për këtë është se nuk mund t’i lexojnë drejt politikat që zbatojnë qeveritë e sipërpërmendura. Të jesh i/e arsimuar  sot përfshin jo vetëm njohjen dhe leximin e letrave, por edhe kuptimin dhe vlerësimin e asaj që lexon. Pra, ne po flasim për shumë lloje të shkrim-leximit. Edukimi medial është njëra prej tyre. Zhvillimet marramendëse teknologjike të sotme na kanë çuar në shfaqjen e thënies retorike “ne kemi kapërcyer një epokë”. Por tani me zhvillimet e reja ne po kapërcejmë një epokë pothuajse çdo ditë. Po i jetojmë disa epoka në të njëjtën kohë. Kështu janë edhe zhvillimet në media. Sot, ne i shohim si media tradicionale gazetat, radion dhe televizionin, dhe gjithmonë gjendemi përballë mediave të reja. Megjithatë, para 70 vitesh televizioni konsiderohej si një media e re, ndërsa liberalizimi i tij në një rend liberal në Evropë u bë 30 vjet më parë. Ajo u bë një media tradicionale përpara se të rregullohej plotësisht dhe shpejt zuri vendin e saj media e re. Versionet e para të mediave të reja janë gjithashtu tashmë të vjetruara. Përveç mediave interaktive, vendin e tyre e kanë zënë kanalet e reja mediatike të mbështetura nga inteligjenca artificiale, të shtuara dhe të pajisura me realitet virtual. Të gjitha këto zhvillime të shpejta teknologjike, nga njëra anë, çuan në përhapjen e kanaleve mediatike, nga ana tjetër, krijuan një mjedis të madh garash konkurruese. Sektori i medias ka arritur një zgjerim më të madh nga sa duket dhe më shumë seç duhet.

Ky mjedis kompleks dhe kaotik hapi rrugën për mundësi të ndryshme manipulimi, veçanërisht ekonomike, politike dhe ideologjike. 

Kjo është arsyeja pse edukimi medial është një nga temat më të përmendura vitet e fundit. 

Edukimi medial përfshin jo vetëm leximin e teksteve të shumta dhe komplekse mediatike (çfarë nënkuptojmë me tekst janë të gjitha llojet e përmbajtjeve vizuale dhe të shkruara), por edhe kuptimin dhe interpretimin e tyre. Kështu që kjo na mundëson t’i eliminojmë shumë prej tyre. Kur mësojmë t’i themi JO përmbajtjeve dhe kanaleve të caktuara mediatike me një zgjedhje të vetëdijshme, vetëm atëherë kemi aftësinë të vendosim se çfarë të shikojmë, me fjalë të tjera, kemi aftësinë e  zgjedhjes sonë të lirë. Hapi i parë i edukimit medial është hulumtimi. Përpara se të gjykojmë se një informacion është i vërtetë ose i rremë, duhet të fillojmë ta shqyrtojmë burimin, provat dhe alternativën e tij me një sy kureshtar. Sepse, kë ta marrësh në pyetje është çështje delikate dhe përveç personit që ka rrëfyer ngjarjen, duhet ta marrësh në pyetje edhe personin që ka bërë deklaratë për këtë temë. Kjo jep një paraqitje të shkurtër se kush qëndron pas informacionit. Por thjesht pyetja e burimit nuk është garanci për saktësinë.  Hapi i dytë është të shikojmë provat. Edhe një lajm i thjeshtë i një aksidenti të trafikut kërkohet të vërtetohet me fotografi. Prandaj, si kërkesë e edukimit medial, është e rëndësishme të shikohen burimet që zbulojnë këtë informacion dhe të shikohen e madje të konfirmohen provat që i mbështesin pretendimet. Në fazën e tretë, informacioni jepet duke parë se çfarë thonë burime të tjera për të njëjtën temë. Pra, a është e lehtë t’i ndjekësh të gjitha këto procese dhe të kesh një perspektivë kritike dhe pyetëse vazhdimisht për të qenë një edukues i mirë medial?

Të paktën nuk është e vështirë.

Në kuadër të serisë mediatike, ne do të vazhdojmë të mbulojmë shumë tema si aftësitë e edukimit medial, marrëdhëniet mes medias dhe demokracisë, mendimin kritik, media alternative, gazetaria qytetare, media sociale dhe gazetaria që ecën ose çalon nëpër të. Do të shohim së bashku pse nuk është e vështirë të kesh edukim medial. 

© PRIZMA MEDIUM