tr

✎ Esin Muzbeg

Gjetjet e para të kërkimit mbi masmedian e bëjnë audiencën pasive, ndërsa efektin e përcaktojnë si të drejtpërdrejt. Megjithatë, me kalimin e kohës, është parë se e gjithë përgjegjësia për përcaktimin e përmbajtjeve mediatike i është lënë institucionit të medias dhe theksi i është vënë më shumë studimeve me efekt të kufizuar. Në këtë kontekst, debati ‘ndikim i fortë/ndikim i kufizuar’ ka zënë një vend themelor në studimet e medias kryesore. Qasjet kritike, nga ana tjetër, kanë sjellë në axhendë një fushë lufte për sovranitet duke përfshirë industrinë e kulturës dhe ideologjinë. Bota e komunikimit është parë si një mjet i betejës ideologjike.

Këto dy korniza teorike kanë sjellë si qëndrueshmërinë ashtu edhe kritikën e një sistemi që krijon praktika që lidhen me funksionimin e medias, detyrat, përgjegjësitë, qëndrimin etik dhe parimet e gazetarisë. Zhvillimet teknologjike që erdhën me neoliberalizmin dhe globalizimin kanë nxitur shfaqjen e mediave dhe kanaleve të reja. Politikat neoliberale, të cilat kanë qenë në rritje që nga vitet 1980, kanë çuar në politika derregulluese në sektorin e medias. Ndërkaq, ndarja e botës në dy blloqe në vitet 1990 përshpejtoi procesin e globalizimit. Politikat e derregullimit nga njëra anë dhe tendencat e globalizimit në botën e komunikimit nga ana tjetër – si horizontalisht ashtu edhe vertikalisht – kanë çuar në monopolizim dhe ndërkombëtarizim. Kështu më nuk kishte asnjë rregullim komunikimi që mund t’i pengonte kapitalit.

Që nga vitet 2000, përhapja e rrjeteve të mediave dixhitale, të cilat ne i njohim si media të reja, dhe efekti i zhvillimeve teknologjike, kanë shfaqur edhe median sociale e cila gjithashtu konsiderohet si një medium. Në ditët e sotme, me përfshirjen e aplikacioneve të medias si inteligjenca virtuale dhe hiper-realiteti, jemi nën rrethimin e botë virtuale. Në përputhje me versionet e avancuara të mediave të reja, kanalet mediatike 4.0 po shfaqen gjithashtu në përputhje me industrinë 4.0.

Kështu, diskutimet për ndikimin e fortë/ndikimin e kufizuar të medias në botën e sotme janë bërë të pakuptimta. Meqenëse kanalet e medias kanë ndryshuar rrënjësish. Sot, megjithëse flukset e komunikimit ndiqen ende përmes mediave kryesore, një kufizim dhe një domosdoshmëri e tillë është zhdukur. Sot, çdo qytetar/e mund të jetë gazetar/e, aktivist/e dhe medium në të njëjtën kohë. Mirëpo, kjo mundësi e çdo gjëje nuk do të thotë se çdo gjë është e lejuar. Prandaj, duke menduar për mediat e reja dhe rendin e ri mediatik, është e nevojshme të rimendohet një qëndrim i ri moral dhe etikë mediatike brenda këtyre risive. Kjo, sepse mediat tradicionale tashmë janë transformuar. Në këtë proces transformimi, përfitimi publik është vendosur në plan të dytë. Produkti është bërë i tregtueshëm për audiencën dhe audienca është bërë e tregtueshme në treg. Për të justifikuar këtë, kriteri i suksesit është bërë i matshëm me përfitimin e botimit. Padyshim që janë shfaqur kanale alternative dhe praktika alternative të gazetarisë. Por të gjitha mediat si ato kryesore ashtu edhe alternative kanë qenë të rrethuara nga kanale dhe platforma që ende nuk janë përcaktuar si media, por në fakt shërbejnë dhe funksionojnë si media. Disa nga këto media të reja (bloge personale, llogari individuale të mediave sociale ose llogari të korporatave) po funksionojnë në një zonë të parregulluar, pasi ato nuk konsiderohen media. Prandaj, praktika e gazetarisë së mediave të reja ka nevojë edhe për parimet e etikës profesionale dhe mekanizmat e kontrollit të saktësisë.

© PRIZMA MEDIUM