Edhe fitoi, edhe humbi – Prizma Medium

✎ Esin Muzbeg

Tetë kandidatë konkurruan për zgjedhjet presidenciale të Serbisë. Sipas rezultateve të para jozyrtare, presidenti aktual Aleksandar Vucic kaloi raundin e parë, me 59.8% të votave. Zdravko Ponoş, kandidati i forcave demokratike, vijon pas tij me 17% të votave (Qendra për Zgjedhje të Lira dhe Demokraci pra CeSID dha këto rezultate – Vucic mori 58.3% të votave; Ponoş mori 18.3% të votave.) Të gjithë kandidatët e tjerë mbetën me përqindje njëshifrore. Në këto zgjedhje, Aleksandar Vucic kandidoi si lider me partinë SNS-së (Partia Progresive Serbe), si dhe konkurroi si kandidat i përbashkët në SPS (Partia Socialiste e Serbisë) dhe në Unionin e Hungarezëve të Vojvodinës.

Aleksandar Vucic përfaqëson një profil politik që ndryshon nga radikalët serbë, por ende qëndron në vijën radikale nacionaliste. U pa se në Serbi nuk kishte kundërshtar të fortë kundër Vucicit dhe se nuk kishte një opozitë të fortë politike në nivel të Presidencës.

Ata që u bashkuan për fitoren e Serbisë (Ujedinjeni) rrugëtimin e nisën me Zdravko Ponoş, si inciativë qytetare për një Serbi të drejtë, të qëndrueshme dhe të bashkuar. Votat që i morën ishin 17%. Ujedinjeni u shfaq si një platformë ku forcat opozitare dhe demokratike, të cilat nuk mundën të bashkoheshin u përpoqën të bënin kompromis. Ka më shumë se 10 parti politike apo iniciativa nga konservatorizmi deri te demokratët. Koalicioni Shpresa (Nada) për Mbretërinë e Serbisë dhe kandidati i Partisë Demokratike të Serbisë (DSS) hyri në zgjedhje me Millosh Jovanovic. Përqindja e votave që kanë marrë është 5.8%. Një tjetër koalicion mbretëror kandidoi për zgjedhje nën kandidaturën e Bosko Obradovic. Koalicioni i DVERI (Dyert – formacioni politik i frymëzuar nga dera e parajsës) dhe POKS (Lëvizja për Ripërtrirje të Mbretërisë së Serbisë), i themeluar në bazë të Aziz Savës dhe nacionalizmit serb, ka marrë gjithashtu 4,5% të votave. Milica Durdevic Stamenkovski, kandidatja e partisë Savetnici, një grup nacionalist pro-rus, gjithashtu mori 4.4% të votave. Moramo (Ne duhet t’ia dalim), një koalicion i të gjelbërve (mbrojtja e natyrës) në Serbi, ndjek qëllimin e krijimit të një shoqërie ekologjikisht të qëndrueshme.

Duke zgjedhur një humor imperativ si emër, Moramo hyri në zgjedhje me Biljana Stojkovic, ku si përgjigje në elektorat mori vetëm 3% të votave. Koalicioni politik Suverinist (Sovranët) përfaqëson një tjetër krah nacionalist. Duke vënë në pikëpyetje nëse Bashkimi Evropian është ende një objektiv për Serbinë, udhëheqësja e tyre, Branka Stamenkovic, mori 1.9% të votave. Misa Vacic, e cila deklaroi e vetme nacionalizmin e saj, mori 0.9% të votave.

Kur e shikojmë këtë tabllo në Serbi shohim se spektri politik zhvillohet nga nacionalët të cilët gjenden afër nacionalistëve dhe shohim se mbretëritë gjenden afër pro-rusëve. Aleksandar Vucic mban edhe sot koalicionin e formuar gjatë regjimit të Milloshevicit. Bërthama e këtij koalicioni përbëhet nga radikalët dhe socialistët kryesorë nacionalistë (ose të ashtuquajturit socialistë). Në vitet 1990, gjatë sundimit të Milloshevicit, socialistët kryesuan, ndërsa radikalët dhanë të gjitha llojet e mbështetjes, përfshirë edhe mbështetjen gjatë luftës. Në ditët e sotme, radikalët e konsoliduar nga Vucici janë drejtuesit, ndërsa socialistët e mbetur nga Milloshevici po i japin çdo lloj mbështetje. Vota e këtij koalicioni tradicional dhe të fortë bazohet në 60% të zgjedhjeve presidenciale.

Kundër këtij koalicioni kryesor qeverisës, opozita kryesore përbëhet nga një duzinë partish dhe koalicionesh politike, të cilat përfaqësojnë forcat demokratike që kanë qenë të paqëndrueshme që nga vitet 1990. Po të përfshijmë edhe të gjelbërtët, shohim se ka 20% votave. Kundërshtarët, të cilët ishin edhe nacionalistë në kohën e Milloshevicit, sot janë kthyer në “mbretëtarë”. Ata kanë një përqindje votash pak më shumë se 10%. Rreth 5% e pjesës tjetër janë pro-rusë, ndërsa të tjerët përfaqësojnë grupe të ndryshme nacionaliste. Prandaj, përderisa përqindja e votave të spektrit politik, i cili në Serbi shkon prej nacionalistëve në më shumë nacionalistë, bazohet në 75-80% të votave, kurse forcat demokratike, të cilat mbajnë qëndrim opozitar kundër kësaj, janë në nivelin 20-25%. Sepse, si në të kaluarën, ashtu edhe sot mund të krijohen situata ku kundërshtarët konservatorë mbështesin forcat demokratike.

Pra, a është kjo çështje e rëndësishme për Kosovën? Është e rëndësishme për të paktën tre arsye: Së pari, ka ende çështje të hapura me Serbinë dhe çështjet në tryezë që presin të zgjidhen. Kur uleni në këtë tryezë, është e rëndësishme të njihni bashkëbiseduesin dhe fuqinë që qëndron pas tij. Së dyti, Serbia është fqinji ynë. Marrëdhëniet tona ekonomike, sociale dhe kulturore vazhdojnë. Çdo situatë e fqinjit tonë ndikon edhe tek ne. Së treti, janë proceset e Bashkimit Evropian, që është synimi ynë i përbashkët. Në çdo vend të Ballkanit Perëndimor, aspektet e dështuara ndikojnë negativisht në integrimin e të gjithë rajonit me Evropën. Kjo analizë u fokusua në rezultatet presidenciale të zgjedhjeve të mbajtura në Serbi në tre nivele (Presidenciale, Parlamentare, Lokale). Sepse udhëheqja me pushtet ekzekutiv, donte të kishte efekt tek votuesit.

Megjithatë, ka forca opozitare që luftojnë vazhdimisht në nivel parlamentar dhe lokal. Mbështetja nga koalicioni NADA, veçanërisht për forcat demokratike të përqendruara në Beograd (Ujedinjeni dhe Moramo), kishte një rëndësi të madhe.

Nga ana tjetër, sipas rezultateve të para jozyrtare, Vucic si SNS fitoi 120 vende në parlamentin prej 250 vendesh, duke humbur shumicën absolute. Marrja e 120 votave nga 250 vota është një arritje e rëndësishme. Por humbja e 60 votave nga 180 vota është gjithashtu një humbje e rëndë. SNS ka 180 deputetë në parlamentin aktual. Kjo është një humbje prej 60 përfaqësuesëve. Megjithatë, të gjitha këto zhvillime duken ende larg ndryshimit të ekuilibrit të koalicionit kryesor dhe transformimit të fytyrës radikale nacionaliste në Serbi, themelet e së cilës u hodhën në vitet 1990.

Pavarësisht gjithçkaje, në këto zgjedhje duhet theksuar diçka shumë e rëndësishme: tashmë është një SNS dhe lideri i saj Vucic, të cilët nuk mundën të merrnin një shumicë absolute, e lëre më të formonin qeverinë, madje edhe të ndryshonin kushtetutën. Ende është në pushtet. Por jo aq i fortë sa ishte më parë…